Poniższy tekst ma za zadanie przybliżyć każdemu hobby określane mianem krótkofalarstwa, jak również dać punkt zaczepienia do dalszego zainteresowania się tym hobby i rozpoczęcia jego uprawiania.

Kim jest krótkofalowiec???

Krótkofalowiec (ang. a Ham Radio Operator, w skrócie a ham) jest to człowiek, który posiada licencję krótkofalarską. Jest ona skutkiem pomyślnego zdania egzaminu w UKE, otrzymania międzynarodowego Świadectwa Radiooperatora, po czym złożenia wniosku o takie Pozwolenie. Pozwolenie jest prawną podstawą do pracy (praca = prowadzenie łączności) na pasmach amatorskich pod własnym znakiem.

Krótkofalarstwo a CB

Bardzo często krótkofalarstwo i CB jest mylone ze sobą, oznacza jednak zupełnie co innego. Radio CB pracuje w tzw. Pasmie obywatelskim i jest przeznaczone dla osób prywatnych do krótkich łączności. Pracować mogą tylko urządzenia homologowane i z maksymalną mocą 4W. Krótkofalowiec może zaś używać wielu zakresów częstotliwości (od fal średnich do mikrofal) dla niego przeznaczonych, może pracować wieloma emisjami (np. telegrafią, przesyłać dane komputerowe). Może również używać legalnie znacznie większej mocy. Ponadto urządzenie krótkofalarskie nie musi posiadać homologacji! Powinno tylko nie przekraczać limitu mocy i nie zakłócać innych urządzeń. Zatem krótkofalowiec może pracować na nadajniku skonstruowanym własnoręcznie.

Znaki wywoławcze

Znaki wywoławcze są ujednolicone w skali światowej. Przykładami znaków może być np. W3DZZ, G5RV, SP8QED, SR8YCB itd. Każdy znak składa się z:

1. Prefiksu -jest on oznaczeniem kraju, przy czym każdy kraj może mieć ich kilka (np. Polska ma HF, SN, SO, SP, SQ, 3Z).

2. Części numerycznej -może być ona związana z podziałem administracyjnym kraju, może też oznaczać klasę operatora. W Polsce aktualnie obowiązuje przy 49 województwach 9 tzw. okręgów wywoławczych i część numeryczna jest numerem okręgu. Wraz z redukcją województw okręgi ulegną modyfikacji.

3. Sufiksu -identyfikuje on jednoznacznie stację. Oznacza to iż w Polsce nie można wydać drugiego znaku o sufiksie np. QED - jeśli wydano znak SP8QED, w innym okręgu nie może istnieć znak np. SP5QED, gdyż w każdej chwili można się przeprowadzić i znak ulega zmianie w części numerycznej.

Wśród polskich znaków ma znaczenie pierwsza litera sufiksu, po niej można zidentyfikować znaki klubowe:

• K -kluby wywodzące się z LOK

• P -kluby wywodzące się z PZK (Polski Związek Krótkofalowców)

• Y -nowe znaki klubów nie związanych z powyższymi

• Z -kluby ZHP

• Pozostałe litery -licencje indywidualne.

Powyższa specyfikacja obowiązuje tylko znaki z prefiksem SP. W użyciu znajduje się jeszcze prefiks SQ od kilku lat i tam nie ma jeszcze znaków klubowych. SR zarezerwowane jest dla przemienników, radiolatarni itd. SN i 3z dla znaków okolicznościowych, HF do specjalnych zastosowań (np. Polska Stacja na Antarktydzie HF0POL)

Licencje klubowe

Licencja klubowa jest wydawana dla tzw. klubu łączności. O ile pod znakami indywidualnymi mogą nadawać w eterze tylko ich właściciele, to w przypadku stacji klubowych może to robić każdy w obecności chociaż jednego z trzech tzw. operatorów odpowiedzialnych, licencjonowanych krótkofalowców wpisanych do licencji. Osobie nie znającej tematu może się to wydawać dziwne, jednak daje to klubowi następujące możliwości:

• Osoby nie mające uprawnień mogą prowadzić łączności pod nadzorem, co ułatwia im zdobycie umiejętności do uzyskania własnych licencji.

• Osoby z licencją mają możliwość pracy z kolegami pod znakiem klubowym "na wspólne konto" co daje współzawodnictwo zespołowe. Zarówno operatorzy odpowiedzialni, jak i inni członkowie (z licencją lub bez) pracują pod jednym znakiem w zawodach, współzawodnictwach itd. jako klub. Licencja klubowa ponadto podlega wszystkim prawom dotyczącym licencji i będąc w odwiedzinach u operatora jakiegoś klubu można zrobić z jego sprzętu łączność pod znakiem tego klubu z końcówką "/p"

Znaki łamane

Czasem można w eterze usłyszeć znaki typu SP8QED/p, SP8QED/m itd. Oznaczają one:

 

• /p -stacja pracuje ze sprzętu przenośnego lub innego miejsca we własnym województwie

• /m -stacja pracuje z pojazdu ruchomego (statek na wodach terytorialnych, samochód, rower, pociąg)

• /cyfra -stacja pracuje chwilowo z innego okręgu.

• /mm -ze statku na wodach międzynarodowych, /am -z samolotu -wymagane dodatkowe zezwolenia.

Reasumując -jadąc na wakacje z Puław do Zakopanego prowadzę łączności -w domu SP8QED, na dworcu w Puławach SP8QED/p, w pociągu SP8QED/m, w Zakopanem i na szczytach Tatr SP8QED/9.

Kim jest nasłuchowiec?

Nasłuchowcy dzielą się na 2 grupy. Pierwsza z nich, tzw. BCL (BroadCast Listerers) odbiera nie krótkofalowców, lecz dalekie zwykłe stacje radiowe. Do tych stacji wysyłają raporty w formie tzw. kart QSL (o tym dalej). Druga grupa, SWL (Short Wave Listeners) słucha krótkofalowców i do nich wysyła raporty, gdzie i jak ich słyszeli.

Nasłuchowcem może zostać każdy i nie wymaga to żadnych formalności. Jednak jeśli chce się wysyłać potwierdzenia nasłuchów należy wyrobić sobie w Polskim Związku krótkofalowców licencję nasłuchową ze znakiem (np. SP-0470-LU) Wtedy mamy znak któryu nas identyfikuje, możemy też wysyłać karty QSL przez biuro PZK w ramach składek.

Karty QSL

Materialnym potwierdzeniem łączności radiowej jest karta QSL, czyli coś w rodzaju widokówki z własnym znakiem wywoławczym, niekiedy zdjęciem i rubrykami na datę, godzinę, i inne dane o łączności. Oczywiście wysłanie karty QSL nie jest żadnym obowiązkiem, zależy to od uzgodnienia w czasie łączności.

Wyobraźmy sobie jednak, iż krótkofalowiec przeprowadza w ciągu tygodnia 100 łączności i każdemu korespondentowi ma wysłać kartę listem lotniczym. Dawałoby to bardzo duże koszty. Dlatego na świecie działa sieć biur QSL, w Polsce prowadzi je PZK. Wtedy te 100 kart pakuje się w duży list lub małą paczkę i wysyła do biura. Z biura przychodzą wszystkie karty do nas jednym listem. Biura już we własnym zakresie przesyłają karty między sobą.

Emisje radiowe

Krótkofalowcy prowadzą łączności różnymi emisjami, w zależności od szczegółowych zainteresowań czy możliwości sprzętowych:

• Telegrafia -jest to emisja oparta na alfabecie Morse'a. Jest uznana za podstawową emisję krótkofalarską. Znajomość telegrafii jest wymagana na egzaminie przy zdawaniu na kat. I. Wytrawni telegrafiści mogą posługiwać się niesamowitym wręcz tempem nadawania i odbioru. Do nadawania wykorzystywane są klucze sztorcowe, bądź automatyczne (poruszane w lewo i prawo same formują "kreski" i "kropki" o odpowiednich proporcjach)

• AM -podstawowa emisja foniczna, w AM nadawany jest np. Program I PR. Obecnie bardzo rzadko stosowana przez krótkofalowców.

• SSB -emisja niemożliwa podobnie jak telegrafia do odbioru na zwykłym odbiorniku domowym. Bardzo charakterystycznie przedstawia się odsłuch tej emisji, kojarzyć się może z lotem na Księżyc itd.

• FM -emisja znana z radiofonii UKF, wykorzystywana na UKF lub 28 MHz, do łączności lokalnych lub przez satality i przemienniki (o tym dalej).

• RTTY - emisja cyfrowa wywodząca się z dalekopisu, na której amatorzy prowadzą na falach krótkich łączności przy użyciu komputerów. Do dyspozycji są tylko litery i cyfry, przesyłanie danych nie jest możliwe.

• Packet Radio - emisja cyfrowa ze specjalnym protokołem, używana głównie na UKF do transmisji danych komputerowych z prędkością 300-9600 bps. Emisją tą pracują BBS-y, bramki amprnet i inne stacje automatyczne, z którymi (nie tylko ze sobą) mogą łączyć się krótkofalowcy.

• AMTOR -inna emisja cyfrowa stosowana na KF (falach krótkich)

• FAX -analogiczne do telefonicznego, tylko przez radio;

• SSTV -wolna telewizja, 1 obraz zajmuje 8 sek, amatorzy przesyłają tą drogą "plansze" ze zdjęciami i informacjami o sobie.

• Telewizja szybka ATV (!) -analogiczna do tej z codziennego życia, uprawiana przez wyspecjalizowane nieliczne grono, ich emisje można odbierać po niewielkiej przeróbce telewizorów (a niektóre odbiorniki mają te kanały jako niektóre z tzw. kablowych)

Pasma amatorskie

Najniższe częstotliwości na falach długich podawane są w kilohercach (np. Program I 225 kHz). 1000 kHz to 1 MHz (megaherc), zaś 1000MHz to 1 GHz (gigaherc). Umowny podział jest następujący

• 30-300 kHz -fale długie (LW -long waves)

• 300-3000 kHz (0,3 -3MHz) -fale średnie (MW -medium waves)

• 3-30 MHz -fale krótkie (SW -Short Waves, HF -high frequency)

• 30-300 MHz -UKF (VHF -Very High Frequency)

• powyżej -UHF -ultra high frequency, choć stosuje się określenie SHF dla jeszcze wyższych.

A teraz zakresy pasm zarówno amatorskich, jak i radiofonicznych:

148,5 - 283,5 kHz -fale długie

526,5 - 1606,5 kHz -fale średnie

Dalej częstotliwości w MHz

1,810 - 1,890 -pasmo 160m+

2,300 - 2,498 -pasmo 130m*

3,200 - 3,400 -pasmo 90m*

3,500 - 3,800 -pasmo 80m+

3,950 - 4,000 -pasmo 75m

4,750 - 4,996 -pasmo 60m*

5,005 - 5,060 -pasmo 50m*

5,950 - 6,200 -pasmo 49m

7,000 - 7,100 -pasmo 40m+

7,100 - 7,300 -pasmo 41m

9,500 - 9,900 -pasmo 31m

10,000 - 10,150 -pasmo 30m+

11,650 - 12,050 -pasmo 25m

13,600 - 13,800 -pasmo 21m

14,000 - 14,350 -pasmo 20m+

15,100 - 15,600 -pasmo 19m

17,550 - 17,900 -pasmo 16m

18,068 - 18,168 -pasmo 17m+

21,000 - 21,450 -pasmo 15m+

21,450 - 21,850 -pasmo 13m

24,890 - 24,990 -pasmo 12m+

25,670 - 26,100 -pasmo 11m

26,960 - 27,405 -pasmo CB**

28,000 - 29,700 -pasmo 10m+

50,000 - 52,000 -pasmo 6m+

66,000 - 74,000 -pasmo UKF OIRT

88,000 - 108,000 -pasmo UKF CCIR